Depresja to poważne zaburzenie nastroju, które wpływa na sposób, w jaki myślimy, czujemy i funkcjonujemy na co dzień. Charakteryzuje się długotrwałym uczuciem smutku, pustki lub beznadziejności, a także utratą zainteresowania życiem codziennym.
Objawy mogą różnić się w zależności od osoby i stopnia ciężkości depresji, ale objawiają się w czterech podstawowych obszarach naszego życia: w zachowaniu, myślach, uczuciach i fizyczności.
Zachowanie:
- wycofanie z kontaktów społecznych
- niemożność skupienia uwagi
- zaprzestanie robienia rzeczy, które wcześniej przynosiły radość
- obniżony lub nadmierny apetyt
- problemy ze snem
Myśli:
- “Do niczego się nie nadaje”
- “Życie nie ma sensu”
- “Nic dobrego mnie nie spotka”
- “Jestem do niczego”
- “Niczego nie potrafię”
Uczucia:
- smutek
- poczucie winy
- uczucie pustki (“Nic nie czuję”)
- beznadziejność
- irytacja
- przytłoczenie
Fizyczność:
- uczucie przewlekłego zmęczenia
- bóle głowy
- podwyższone napięcie mięśniowe (bóle w okolicy karku, barków)
- spowolnienie
Statystyki
Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) z 2017 roku, depresja stanowi jedno z najpowszechniejszych zaburzeń psychicznych na świecie, dotykając około 300 milionów ludzi. Szacuje się, że depresja może dotykać nawet około 4,4% całej populacji. Co więcej, WHO prognozuje, że do 2030 roku depresja może stać się najczęściej diagnozowaną jednostką chorobową na świecie.
W Polsce sytuacja nie jest optymistyczna. Dane z Centrum Badania Opinii Społecznej (CBOS) z grudnia 2021 roku, pokazują, że 11% respondentów zmagało się ze stanami depresyjnymi, a 3% zmaga się z depresją obecnie. Przekładając procenty na liczby możemy mówić, że 3 254 600 osób dorosłych doświadczyło depresji, z czego ponad 963 000 cierpi na nią obecnie. To ogromna liczba, która nieustannie rośnie.
Dane Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ) pokazują, że w 2021 roku udzielono łącznie 682 tysiące świadczeń związanych z diagnozą depresji jako głównego lub współistniejącego problemu zdrowotnego. W większości przypadków osoby w wieku 55-64 lat korzystały z tych świadczeń. Co więcej, w 2021 roku aż 1,5 miliona osób wykupiło refundowane leki przeciwdepresyjne, co stanowi wzrost o 59% w porównaniu z rokiem 2013. Szczególnie zauważalny jest wzrost liczby osób poniżej 18 roku życia, które otrzymały recepty na te leki.
Statystycznie rzecz biorąc, depresja dotyka kobiety częściej niż mężczyzn. Z danych WHO wynika, że na całym świecie dwukrotnie więcej kobiet, niż mężczyzn cierpi z powodu depresji. W Polsce również obserwuje się podobne zjawisko, gdzie kobiety są bardziej narażone na ten problem. Czy te dane są rzeczywiste? Oczywiście to zależy. Kobiety statystycznie częściej zgłaszają się po pomoc, co może wpływać na wzrost statystyk. Należy pamiętać, że choroba nie wybiera i nie ma tutaj podziału na płeć.
Depresja może dotyczyć ludzi w każdym wieku, jednak statystyki pokazują, że ryzyko wystąpienia depresji wzrasta wraz z wiekiem. Osoby starsze często zmagają się z różnymi wyzwaniami życiowymi, takimi jak utrata bliskich, problemy zdrowotne czy samotność, co może przyczyniać się do nasilenia się objawów depresyjnych. Jednakże coraz częściej zauważa się również wzrost przypadków depresji wśród młodszych grup wiekowych, co może być związane z presją społeczną, stresem związanym ze szkołą oraz innymi czynnikami psychospołecznymi.
Triada depresyjna według Aarona Becka
Triada depresyjna to koncepcja rozwoju depresji zaproponowana przez Aarona Becka, jednego z czołowych badaczy depresji i twórcę terapii poznawczej. Triada ta opisuje trzy obszary myśli, które są charakterystyczne i zniekształcone u osób cierpiących na depresję.
Triada poznawcza opiera się na 3 fundamentach- negatywny obraz siebie, świata i przyszłości.
- Negatywne przekonania na swój temat: “Czuję się bezwartościowy”; Nic nie potrafię”; “Jestem do niczego”
- Negatywne przekonania na temat świata: “Świat jest zagrażający i niebezpieczny”
- Negatywne przekonania na temat przyszłości: “Nie widzę dla siebie żadnych perspektyw”; “Nie dam rady wyzdrowieć”; “Na pewno będzie tylko beznadziejnie”
Negatywnym postrzeganiu siebie, świata i przyszłości towarzyszą różne zniekształcenia poznawcze, czyli schematy myślowe, które sprawiają, że postrzegamy rzeczywistość w sposób zafałszowany. Zniekształceń myślowych codziennie doświadcza każdy z nas. Problem zaczyna się pojawiać w momencie, gdy pojawiają się zbyt często i prowadzą do zaburzeń nastroju czy też zaburzeń lękowych.
Jakie zniekształcenia poznawcze występują najczęściej w depresji?
Myślenie czarno-białe- patrzenie na świat w sposób skrajny, gdzie wszystko jest albo dobre, albo złe, bez pośrednich odcieni.
- “Jeśli nie zrobię tego idealnie, to lepiej, żebym tego w ogóle nie robił”
Katastrofizacja- przewidywanie przyszłości w najgorszym możliwym scenariuszu, bez uwzględniania możliwości innych, bardziej realistycznych scenariuszy.
- “Na pewno mi się nie uda”
Wyolbrzymianie- przesadne podkreślanie negatywnych aspektów sytuacji lub zdarzeń.
- “Zapomniałem wziąć parasol z domu, niczego nie potrafię dobrze zrobić”
Nadmierna generalizacja- wnioskowanie na podstawie pojedynczych przypadków lub wydarzeń, ignorując różnorodność i kontekst.
- “Wszyscy sobie radzą w życiu, tylko nie ja”
Personalizacja- przypisywanie sobie winy lub odpowiedzialności za negatywne wydarzenia, nawet gdy nie ma na to dowodów.
- “Gdybym się nie odezwał, nie doszłoby do tej kłótni”
Odrzucanie pozytywów- nie docenianie wysiłku włożonego w wykonanie zadania i przypisywane sukcesów przypadkowi.
- “Dobrze mi poszło, tylko dlatego, że to łatwe zadanie”
Ważne jest obserwowanie i zapisywanie swoich myśli, zwłaszcza gdy doświadczamy silnych, negatywnych emocji, w wyniku których nasze myśli mogą być zniekształcone. Dokumentowanie tych myśli ułatwia ich analizę, sprawdzając czy są one oparte na faktach, czy też wynikają z błędnych założeń. Szczególnie w momentach obniżonego nastroju lub lęku, gdy nasza wiara w te zniekształcenia jest silna, pomocne może być dzielenie się nimi z kimś obiektywnym, kto może ocenić je bez emocjonalnego zaangażowania. Rozmowa z kimś bliskim może być ukojeniem dla naszego samopoczucia.
Co zwiększa ryzyko zachorowania na depresję?
Nie ma jednego czynnika, który przyczynia się do powstawania depresji, natomiast im więcej czynników ryzyka, tym większe jest prawdopodobieństwo, doświadczenia depresji. Często bywa też tak, że wcale nie musimy znajdować się w grupie ryzyka, aby zachorować.
Do zachorowania na depresję przyczyniają się:
- trudne wydarzenia życiowe (doświadczenie straty, żałoba, napięte i burzliwe relacje itp.)
- ciężka sytuacja finansowa
- konieczność adaptacji do nowych warunków (np. przeprowadzka, zmiana szkoły/pracy)
- złe relacje w rodzinie
- samotność
- niska samoocena
- brak wsparcia w sytuacjach trudnych
- silna podatność na stres
Podsumowanie
Depresja to głęboko zakorzenione zaburzenie, które dotyka zarówno naszego mózgu, jak i ciała, prowadząc do zmian w sposobie myślenia, odczuwania i funkcjonowania na co dzień. Jej wpływ jest na tyle rozległy, że objawia się w różnych obszarach życia, od zachowania po myśli, uczucia i dolegliwości fizyczne. To trudne do opisania uczucie smutku, beznadziejności, które często prowadzi do wycofania się z życia społecznego i codziennych aktywności.
Statystyki nie pozostawiają złudzeń- depresja staje się coraz bardziej powszechnym zjawiskiem zarówno na skalę globalną, jak i w Polsce. Dane wskazują na wzrost liczby osób dotkniętych tym schorzeniem, a także na rosnące wykorzystanie leków przeciwdepresyjnych. Warto podkreślić, że depresja nie wybiera wieku ani płci- może dotknąć każdego z nas. Niezależnie od statystyk, każdy przypadek jest jednostkowy i wymaga indywidualnego podejścia.
Niezwykle istotne jest zrozumienie, że depresja to nie tylko chwilowe przygnębienie, ale poważne zaburzenie wymagające profesjonalnej pomocy i wsparcia. Nieleczona depresja może prowadzić śmierci w wyniku samobójstwa, rozwoju innych innych jednostek chorobowych, a także nasilonych nawrotów.
